ابن حَوقَل
اطلاعات موجود درباره ابن حوقل بسیار ناقص است. او تاجر و احتمالاً مبلغ فاطمی بوده است. وی در سال 943/331 سفری را به بخش اعظم جهان اسلام آغاز کرد: بین سالهای 336 - 340/ 747 - 951 در مغرب بود و از مرز
نویسنده: خوان ورنت
مترجم: بهاءالدین خرمشاهی
اثر باقی مانده از ابن حوقل در جغرافیا کتاب المَسالِکِ و المَمالِک است. هیئت این کتاب همان است که امروزه به آن «اطلس جهان اسلام» می گویند و نزدیکترین نیای آن کتاب اصطخری (حدود 930/318) است، که احتمالاً ابن حوقل را بر آن داشته است که بیکبارگی دل به مطالعه جغرافیا ببندد و هم خود را مصروف آن سازد. ابن حوقل ابتدا در اصل می خواسته است کتاب اصطخری را به سطح روز برساند و تجدید و تکمیل کند، ولی افزایش مداوم مواد و اطلاعات تازه که در سه تحریر از این کتاب هست (تحریر سال 356 که به سیف الدوله حَمدانی اهدا شده، و تحریر حدود سال 367 که از حمدانیان انتقاد می کند، و تحریر حدود سال 378) سرانجام آن را تبدیل به کتاب جدید کرده است که بخش اسلامی در سودان، ترکیه، نوبه و جنوب ایتالیا به میان آورده و تفصیلاتش با ذکر تاریخ و توصیف اوضاع اقتصادی بویژه راجع به مواد خام و چیزهایی که معمولاً در کتبی از این دست نمی آید، همراه است. نقشه هایی که وی تصویر کرده و به کتاب خود منضم ساخته نباید باز نمودن دقیق سرزمینها و دریاهای موصوف انگاشته شود.
C.Brocklemann, Geschichte der arabischen Litteratur, I(Weimar, 1898), 263, and Supplementband,)Leiden,1944),408.
متن کتاب المسالک توسط دخویه در مجموعه
Bibliotheca georaphorum Arabicorum, II (Leiden, 1873) و در سال 1928 در همانجا به توسط کراموس(2) چاپ شده و این طبع دوم مبنای ترجمه فرانسوی توسط همو قرار گرفته که به دست ویت(3) ویرایش شده است و مشخصاتش این است
Configuration de la terre, 2 Vols. (Paris - Beirut, 1964).
ب) منابع فرعی. مطالعات منطقه ای بسیاری هست که بر مبنای اثر ابن حوقل انجام گرفته، فهرست این مطالعات در آثار فوق الذکر یافت می شود. نیز به آثار زیر مراجعه کنید:
F. Gabrieli, "Ibn Hawqal e gli Arabi di Sicillia, " in L'Islam nella storia (Bari, 1966), pp. 57-67; and A. Miquel, La geographie humaine du monde musulmane jusqu'au milieu du XI siecle (Paris, 1967), esp pp. 299-309; and Ibn Hawqal, in Encyclopedia of Islam, 2nd ed. III (1968). 810-811.
مترجم: بهاءالدین خرمشاهی
(تولد: نصیبین در بین النهرین علیا [امروزه واقع در ترکیه]؛ شکوفایی: قرن چهاردهم/ دهم)
اطلاعات موجود درباره ابن حوقل بسیار ناقص است. او تاجر و احتمالاً مبلغ فاطمی بوده است. وی در سال 943/331 سفری را به بخش اعظم جهان اسلام آغاز کرد: بین سالهای 336 - 340/ 747 - 951 در مغرب بود و از مرز جنوبی صحرا و اسپانیا دیدن کرد. در اسپانیا با طبیب یهودی حسدای بن شپروط(1) وزیر عبدالرحمان سوم آشنا شد و وزیر در ازای اطلاعاتی که راجع به یهودیان شرق و احتمالاً خزرها از ابن حوقل دریافت کرد، به او اطلاعاتی راجع به کشورهای اروپای شمالی داد. در سال 955/344 از مصر، ارمنستان و آذربایجان گذشت؛ در 350-358/ 961-969 عراق و ایران، و از آنجا ماوراءالنهر و خوارزم را در نوردید؛ در 973/362 در سیسیل بوده است.اثر باقی مانده از ابن حوقل در جغرافیا کتاب المَسالِکِ و المَمالِک است. هیئت این کتاب همان است که امروزه به آن «اطلس جهان اسلام» می گویند و نزدیکترین نیای آن کتاب اصطخری (حدود 930/318) است، که احتمالاً ابن حوقل را بر آن داشته است که بیکبارگی دل به مطالعه جغرافیا ببندد و هم خود را مصروف آن سازد. ابن حوقل ابتدا در اصل می خواسته است کتاب اصطخری را به سطح روز برساند و تجدید و تکمیل کند، ولی افزایش مداوم مواد و اطلاعات تازه که در سه تحریر از این کتاب هست (تحریر سال 356 که به سیف الدوله حَمدانی اهدا شده، و تحریر حدود سال 367 که از حمدانیان انتقاد می کند، و تحریر حدود سال 378) سرانجام آن را تبدیل به کتاب جدید کرده است که بخش اسلامی در سودان، ترکیه، نوبه و جنوب ایتالیا به میان آورده و تفصیلاتش با ذکر تاریخ و توصیف اوضاع اقتصادی بویژه راجع به مواد خام و چیزهایی که معمولاً در کتبی از این دست نمی آید، همراه است. نقشه هایی که وی تصویر کرده و به کتاب خود منضم ساخته نباید باز نمودن دقیق سرزمینها و دریاهای موصوف انگاشته شود.
کتابشناسی
الف) آثار اصلی. فهرستی از نسخ خطی در اثر معروف بروکلمان آمده است:C.Brocklemann, Geschichte der arabischen Litteratur, I(Weimar, 1898), 263, and Supplementband,)Leiden,1944),408.
متن کتاب المسالک توسط دخویه در مجموعه
Bibliotheca georaphorum Arabicorum, II (Leiden, 1873) و در سال 1928 در همانجا به توسط کراموس(2) چاپ شده و این طبع دوم مبنای ترجمه فرانسوی توسط همو قرار گرفته که به دست ویت(3) ویرایش شده است و مشخصاتش این است
Configuration de la terre, 2 Vols. (Paris - Beirut, 1964).
ب) منابع فرعی. مطالعات منطقه ای بسیاری هست که بر مبنای اثر ابن حوقل انجام گرفته، فهرست این مطالعات در آثار فوق الذکر یافت می شود. نیز به آثار زیر مراجعه کنید:
F. Gabrieli, "Ibn Hawqal e gli Arabi di Sicillia, " in L'Islam nella storia (Bari, 1966), pp. 57-67; and A. Miquel, La geographie humaine du monde musulmane jusqu'au milieu du XI siecle (Paris, 1967), esp pp. 299-309; and Ibn Hawqal, in Encyclopedia of Islam, 2nd ed. III (1968). 810-811.
پی نوشت ها :
1. Hasday ibn Shaprut
2. J. H. Kramers
3. G. Wiet
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}